Jon nam me mee naar Nijmegen, waar de nieuwe film van Wenders draaide. Iedereen kent hem van Paris, Texas met die ontroerende gezinsgeschiedenis en die mohairtrui van Nastassja Kinski, en anders wel van die glijdende klanken van Ry Cooder. Ik zag de film met broer Philip in de tijd dat hij uitkwam, dus dat moet 1984 zijn geweest. We waren in Parijs toevallig, en dan denk je al gauw dat de film met jezelf te maken heeft. De naam van zoontje Hunter klonk als Antèr.
De film bleef speciaal voor mij, ook al omdat ik een paar jaar later via redacteur Geert Lovink in contact kwam met de Amsterdamse anarchistenscene. Iemand schreef een beschouwing over Paris, Texas waarbij het happy end het moest ontgelden. We zien Harry Dean Stanton wegwandelen van het hotel waar hij Hunter heeft afgeleverd bij Nastassja. Vader blijft eenzaam rondzwerven, maar de zoon hoort bij zijn enige echte moeder.
Op cruciale momenten in mijn leven had ik anarchist kunnen worden, maar koos ik voor de bezielde, warme gemeenschappen van bijvoorbeeld de vredesbeweging, en bijvoorbeeld mijn eigen gezin. Mijn bestemming als zwervende eenzame man moet ik nu sublimeren, bijvoorbeeld met wandelingen over de Veluwe.
Er speelde altijd een Amerika-complex mee, begin ik te ontdekken (zie de blog van vorige week). We nemen geen genoegen met onze sociale identiteit, we zoeken graag de ruimte, de grotere natuur, en naar het model hiervan ook weer de metropool. In de jaren negentig kwam ik in contact met sociologisch ingestelde filosofen die dweepten met New York en het verkommerde Denver. De modelwerking draaide nog verder om. We kunnen vrede met Parijs hebben als we het beleven als plaats waar we een kunnen zijn met onszelf en met de wijde natuur.
En nu stond me samen met vriend Jon een soort bezegeling van deze bestemming te wachten, met de nieuwste Wenders. Perfect days gaat over een man in Tokio die openbare wc's schoonmaakt. We volgen hem in zijn dagelijkse rondjes thuis, onderweg, in het badhuis en restaurant, en in de contacten met anderen onderweg. De stad is de perfecte verbeelding van de wijde natuur. We zien Hirayama in zijn bestelbusje met helikopterview over de snelwegen, oneindige hoogbouw, fascinerende lichten.
Je hoeft maar een beetje fantasie te hebben om de hele tijd erbij te denken: dit gaat over mij, mijn wereld, onze wereld! Op de Waalbrug wees Jon me op de schitterende zonsondergang. De serveersters waren ontspannener en vriendelijker dan in Arnhem, na een paar kilometer rijden had je al de ervaring van het sublieme, de grenzenloosheid van de wereld die je stemming positief beïnvloedt. De film spiegelde deze wereld. Dat kan weer irritatie opwekken. Zo ook bij ons. Wat een verheven glimlach bij die toiletpoetser, wat een schone wc's die hij poetst. Pauline Kleijer van de Volkskrant duidt dit weer positief: '"Perfect Days" zoekt de grens op tussen bewondering en irritatie, maar blijft steeds aan de goede kant van de streep.'
Hoe kun je een stad Amerikaniseren? De diepst insnijdende weg is via de muziek. Wenders doet dat hier door Hirayama in zijn busje cassettebandjes te laten draaien met Patti Smith en Lou Reed. Zo maak ik ook via mijn onbewuste diepere lagen weer extra contact met die jaren tachtig. De andere weg is zeker zo belangrijk, je laat Amerikanen op bezoek gaan in Europa. Met Woody Allen naar Parijs en Rome. Ik luister 's nachts steeds naar Thomése's Kesseltrilogie waar mannen in hun busje op weg zijn naar Hamburg, de 'verkeerde kant' dus, met glijdende Cooder-achtige klanken, en waarbij ze meteen ook moeten denken aan Der amerikanische Freund van Wenders, over een Duitser in Amerika die de opdracht krijgt om iemand in Parijs te vermoorden.
Aan het eind van Perfect days schalt Feeling good van blueszangeres Nina Simone. Nu komt alles samen. Van rapportages schiet me het verhaal van Gerrit de Bruin te binnen. Hij is met Simone bevriend en haalt haar in 1988 naar Nijmegen waar ze enkele jaren woont. Ze is op de vlucht voor de afranselingen van haar man, en heeft na een hoop ellende gebroken met haar dochter Lisa. In Nijmegen wordt bij Nina de diagnose bipolaire stoornis gesteld, waarvoor ze medicatie krijgt. De relatie met Lisa wordt hersteld en Nina Simone kan weer even door met haar leven.
Ik maak weer contact met mijn jongere zelf, zoveel is duidelijk. Mijn echte ik wandelt weer door de beregende straten van Parijs, dé metropool. Ik laat me betoveren door de filosofie maar zeker ook door de muziek op mijn walkman. U2 was het toen. Ik lees op internet dat ze Paris, Texas citeerden op hun Joshua Tree.
Toch speelt er in Perfect Days nog iets anders. Zeg je Japan, dan zeg je zen. De link met Amerika verloopt evenzeer via Californië. Kleijer verwoordt dit zo: 'Elk moment, hoe klein ook, bestaat maar één keer'. De vraag die ik mezelf stel is of dit moment het ook verdient om je eraan te hechten. Moeten we blijven terugkeren naar wat ons zo heftig betoverde? Zoals de Amerikanen, die voor hun zielenheil terugkeren naar Europa? Zen is eerder dat het aan je voorbijtrekt. De snelwegen zijn jakobsladders, het beweegt tegelijk vooruit en achteruit. Je glimlacht of je wordt boos (ook dat kan Hirayama), je valt even in slaap, wordt wakker, gaat weer verder.
